İnternet asılılığı bir çox tədqiqatçının son vaxtlar üzərində işlədiyi mövzulardan biridir. Bu gün uşaqların internetdən həddindən artıq istifadə etməsi müxtəlif psixoloji və fizioloji problemlərə səbəb olur. Virtual aləmdə sayı günü-gündən artan bəzi zərərli kompüter oyunları uşaqlara mənfi təsir göstərir.

Şiddətli oyunlarla vaxt keçirən uşaqlar gündəlik həyatlarında da zorakı davranışlar göstərə bilərlər. Mütəxəssislər isə ailələri xəbərdar edir və ekranda bu oyunları oynayan uşaqlarda müxtəlif sosiopatik simptomların görünə biləcəyini vurğulayırlar. Yaxşı, rəqəmsal dünyada hansı zərərli oyunlar var, bununla bağlı ailələrin üzərinə düşən vəzifələr nədən ibarətdir? Bu yazıda zərərli kompüter oyunları və ailələrin uşaqlarını kibertəhlükələrdən necə qorumalı olduqlarını araşdırdıq.

“Momo”: (Rəqəmsal Dünyanın Qorxulu Xarakteri)

Momo son zamanlar virtual aləmdə ən çox danışılan zərərli oyunlardan biridir. Uşaqları intihara sürüklədiyi iddia edilən bu internet oyunu öz şəklini və adını yapon heykəltəraş Keisuke Aiso tərəfindən hazırlanmış quş qadın heykəlindən götürür. Doğuş zamanı ölən qadının dünyaya yarı insan, yarı quş şəklində qayıtması və qorxu salması hekayəsi əsasında hazırlanan bu heykəl; solğun dərisi, qabarıq gözləri və qəribə təbəssümü olan qadın fiquru... və bu, internet vasitəsilə bütün dünyaya sürətlə yayılır.

“Blue Whale”: (Virtual Ölüm Tələsi)

Rəqəmsal dünyanın digər zərərli oyunu Mavi Balinadır. Əvvəlcə "Siniy Kit" adlanan oyunun bu adının rus rok qrupu Lumenin mahnısından götürdüyü düşünülür. Toru deşə bilməyən balinadan bəhs edən parçada “Səsini heç kim eşitməyəndə niyə qışqırırsan...” kimi sözlər diqqət çəkir. Müxtəlif sosial şəbəkələr vasitəsilə oyuna qoşulan insanların əksəriyyəti zorakılıq xarakteri daşıyan ən azı 50 təlimata əməl etmələri gözlənilir. Təxminən 50 günlük bir dövrü əhatə edən oyunda; Xırda sıyrıqlar şəklində qolların kəsilməsi, müəyyən müddət heç kimlə görüşməmək, qorxu filmlərinə baxmaq, yüksək səsli musiqi dinləmək kimi qəribə istəklər var. 50-ci günün sonunda adama özünü asaraq və ya hündürlükdən tullanaraq intihar etmək əmri verilir. "Öl, onsuz da yenidən doğulacaqsan". Bu ideya insana aşılanmağa çalışılır. Oyun onlayn oyunçulardan sağalmaq üçün çox xəstə olan mavi balina növlərinin sahilə çıxması və intiharı məntiqini tətbiq etməyə çalışır.

“Blue Baby”: (Təhlükəli oyun)

“Momo” və “Blue Whale”-dən sonra virtual dünyanın ən zərərli oyunlarından biri də “Blue Baby”-dir. Uşaqların həyatını təhlükəyə atan bu oyunda da digər oyunlarda olduğu kimi müxtəlif göstərişlərə əməl edərək zərərçəkənlərin özlərinə zərər vermək qarşıya məqsəd qoyulub. Hədəf auditoriyası olaraq 9-16 yaş arası uşaqları xüsusi olaraq təyin edən oyun, ümumiyyətlə, hamam mühitində oynanılır. Fiziki reaksiyaların oynanıldığı “Blue Baby” -də ilk növbədə hamamdakı işıqların söndürülməsi istənilir. İddiaya görə, oyunçudan əlindəki telefonu silkələmək istənilir və daha sonra oyunçu qolunda ağırlıq hiss etməyə başlayır. Mavi körpənin anası: “Balamı burax!” dedi: oyunçuya səslənir. Bir çox mənbələrə görə, bu mərhələdə oyunu tərk etməyən uşaqların psixi sağlamlığında ciddi problemlər yaranır.

Zərərli oyunlarla bağlı valideynlər nə etməlidir?

1) Uşağınızın oynadığı oyunlara və nə ilə vaxt keçirdiyinə diqqətlə baxın.

2) Uşaqların ekran vaxtını mütəmadi olaraq yoxlayın.

3) Uşaqların mobil telefon hesabını yoxlayın.

4) Kompüterdə onlayn təhlükəsizlik parametrlərini yoxlayın.

5) Uşağınızın oynadığı oyunlar üçün hazırlanmış saytlara daxil olaraq oyunların məzmununu axtarın.

6) Axşam müəyyən vaxtdan sonra uşağın internetə çıxışını söndürün.

7) Uşağınızın yaşına uyğun olan saytlara baş çəkdiyinə və zorakılıq məzmunlu saytlara baxmadığına əmin olun.

8) Uşağınızın smartfonlar, planşetlər və kompüterlərə sərf etdiyi vaxtı məhdudlaşdırın.

9) Ünsiyyətinizi gücləndirərək uşağınızla daha çox vaxt keçirin.

Uşaqların zərərli oyunlar oynamasını necə başa düşmək olar?

1) əhval dəyişikliyi

2) Ünsiyyətin azalması

3) Gec saatlara qədər kompüter başında olmağı

4) bədbəxtlik, narahatlıq

5) qəfil qəzəb

6) dərslərdə uğursuzluq

7) diqqət problemi

8) Aqressiv hisslərin artması

9) Yemə və içmə pozğunluqları

10) Bədəndə müxtəlif çapıqlar.